Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) 2024 yılına ait doğum istatistiklerini yayımladı. Veriler, Türkiye'deki doğurganlık hızının alarm verici bir şekilde düştüğünü gösteriyor. Canlı doğan bebek sayısı 937 bin 559 olarak kaydedilirken, toplam doğurganlık hızı 1,48 çocuk olarak gerçekleşti. Peki, bu düşüşün nedenleri neler ve hangi iller doğurganlıkta öne çıkıyor?
Doğurganlık Hızında Şok Düşüş!
Bir kadının doğurgan olduğu dönem boyunca doğurabileceği ortalama çocuk sayısını ifade eden toplam doğurganlık hızı, 2001'de 2,38 çocukken 2024'te 1,48'e geriledi. Bu düşüş, nüfusun yenilenme düzeyi olan 2,1'in son 8 yıldır altında kalındığını gösteriyor. Uzmanlar, bu durumun uzun vadede Türkiye'nin demografik yapısında ciddi sorunlara yol açabileceği konusunda uyarıyor.
Doğum oranlarındaki bu düşüşün birçok nedeni olabilir. Özellikle kadınların iş hayatına daha fazla katılması, eğitim seviyesinin yükselmesi ve evlenme yaşının ilerlemesi gibi faktörler, doğurganlık hızını olumsuz etkiliyor. Ayrıca, ekonomik koşullar ve çocuk yetiştirme maliyetlerindeki artış da ailelerin çocuk sahibi olma kararını ertelemelerine veya vazgeçmelerine neden olabiliyor.
Şanlıurfa Zirvede, Diğer İller Alarmda!
Türkiye'de toplam doğurganlık hızının en yüksek olduğu il, 3,28 çocukla Şanlıurfa olarak kayıtlara geçti. Şırnak 2,62 ile ikinci, Mardin ise 2,32 ile üçüncü sırada yer aldı. Ancak, bu iller dışında Türkiye'nin büyük bir bölümünde doğurganlık hızları oldukça düşük seviyelerde seyrediyor. Bartın ve Eskişehir 1,12 çocukla son sıralarda yer alırken, Zonguldak, Ankara ve İzmir de düşük doğurganlık oranlarına sahip iller arasında bulunuyor.
Toplam doğurganlık hızının 3 çocuk ve üzerinde olduğu il sayısı 2017'de 10 iken, 2024'te sadece Şanlıurfa kaldı. Bu durum, Türkiye'nin doğu ve güneydoğu bölgeleri dışında doğurganlık oranlarının ciddi şekilde azaldığını gösteriyor.
- Şanlıurfa: 3,28 çocuk
- Şırnak: 2,62 çocuk
- Mardin: 2,32 çocuk
- Bartın ve Eskişehir: 1,12 çocuk
Eğitim Seviyesi Arttıkça Doğurganlık Düşüyor!
Annenin eğitim durumu ile doğurganlık hızı arasında da belirgin bir ilişki bulunuyor. TÜİK verilerine göre, okuma yazma bilmeyen veya okuma yazma bilen fakat bir okul bitirmeyen annelerin toplam doğurganlık hızı 2,65 çocuk iken, yükseköğretim mezunu annelerin doğurganlık hızı 1,22 çocuk olarak kaydedildi. Bu durum, eğitim seviyesi yükseldikçe kadınların daha az çocuk sahibi olma eğiliminde olduğunu gösteriyor.
Bu durumun nedenleri arasında, eğitimli kadınların iş hayatında daha aktif rol almaları, kariyer hedeflerine odaklanmaları ve çocuk yetiştirme sorumluluğunu ertelemeleri sayılabilir. Ayrıca, eğitim seviyesi yüksek kadınların doğum kontrol yöntemleri hakkında daha bilinçli olmaları ve aile planlaması konusunda daha fazla kontrol sahibi olmaları da doğurganlık hızını etkileyen faktörler arasında yer alıyor.
Türkiye'deki doğurganlık hızının düşüşü, demografik yapıda önemli değişikliklere yol açabilir. Yaşlı nüfusun artması, işgücü açığı ve sosyal güvenlik sisteminin sürdürülebilirliği gibi sorunlar ortaya çıkabilir. Bu nedenle, devletin doğurganlığı teşvik edici politikalar uygulaması ve ailelere destek sağlaması büyük önem taşıyor.
Ailelere yönelik maddi yardımlar, kreş imkanlarının artırılması, esnek çalışma modellerinin yaygınlaştırılması ve doğum izinlerinin uzatılması gibi önlemler, doğurganlık hızının artırılmasına katkı sağlayabilir. Ayrıca, toplumda çocuk sahibi olmanın değeri ve önemi konusunda farkındalık yaratılması da önemli bir rol oynayabilir.
